“2500 χρόνια από τη μάχη των Θερμοπυλών”. Γράφει η Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ Ιωάννα Μάστορα, Συγγραφέας και Ερευνήτρια.
Ιωάννα Μάστορα
Παρατηρείται μεγάλη συγγραφική δραστηριότητα με Ελληνικές αναφορές, όπως για παράδειγμα 3 τόμοι- σειρά για τον «Μέγα Αλέξανδρο», «Ξενοφώντος Ανάβασις», «Η κάθοδος των μυρίων», «Ακρόπολις – Η μεγάλη εποποιία της Αθήνας», «οι Έλληνες της Δύσης», από τον Βαλέριο Μάσσιμο Μανφρέντι, το εκπληκτικό μυθιστόρημα «Η κάθοδος των Μυρίων από τον Μάϊκλ Κέρτις Φορντ, «Η τελευταία των αμαζόνων», «Οι αρετές του πολέμου», «η Ματωμένη εκστρατεία» από τον Στίβεν Πρέσφιλντ. Το Hollywοod, πάλι, μαγνητίζεται από υπερπαραγωγές με επίκεντρο την αρχαία Ελλάδα. Την «Τροία», και το «Μέγας Αλέξανδρος» διαδέχτηκε πρόσφατα η υπερπαραγωγή «300», θρύλος της αρχαίας Ελλάδας που εξακολουθεί να συνεπαίρνει, να συγκινεί κι εμπνέει σε παγκόσμια κλίμακα. Η ταινία βασίζεται στην επική κόμικ νουβέλα του Φρανκ Μίλλερ (Sin City), οι “300″. Ομολογουμένως, προσεγμένη κι επίπονη εργασία ετών, αν κι ελλοχεύει πάντοτε η πικρία των ειδημόνων για ίχνη ιστορικής ανακρίβειας, ασάφειας ή μη ολοκληρωμένης κατανόησης και άρα έκφρασης του ύφους και του ήθους του Λεωνίδα ή των υπολοίπων ηρώων του θρύλου.Για όσους έχουν διαβάσει αυθεντικές λογοτεχνικές πηγές, όπως Όμηρο, Ηρόδοτο, Πλούταρχο, Παυσανία, Διόδωρο, Πλάτωνα, Θουκιδίδη, Ξενοφώντα ή ακόμη και μεταγενέστερα έργα όπως το εκπληκτικό ιστορικό μυθιστόρημα του Στίβεν Πρέσσφιλντ «Οι Πύλες της Φωτιάς», η κριτική γίνεται καυστική, ενίοτε βλοσυρή ή προπομπός αγανάκτησης. «Είναι δυνατόν ο Λεωνίδας σε κόμικ;» Διατυπώνονται εγγενείς διαμαρτυρίες ότι η μορφή και η έκφραση του «Λεονάϊντας», φαντάζει πολλές φορές απόμακρη στο αρχέτυπο του Σπαρτιάτη βασιλιά «Λεωνίδα» την εκπληκτική προσωπικότητα που ενέπνεε με ένα λόγο – πάντοτε λακωνικό- ένα νεύμα κι όχι με βάρβαρες επιδείξεις δύναμης.Είναι λογικό όμως να συμβαίνει κάποια παραποίηση ή τροποποίηση καθώς υπάρχουν καθορισμένοι εθνικοί τρόποι σκέψης, καθορισμένα και βαθιά κανάλια, αποτέλεσμα της συνεχούς αναπαραγωγής, κατά τη διάρκεια αιώνων, παρόμοιων σκέψεων που προέρχονται από την ιστορία, τους αγώνες και τα ήθη ενός έθνους. Έτσι, οι άνθρωποι στις διάφορες χώρες βλέπουν μεν τα ίδια γεγονότα, αλλά προσθέτουν σε αυτά τις δικές τους υπάρχουσες προκαταλήψεις και με απόλυτη ειλικρίνεια κατηγορούν το ένα το άλλο για παραποίηση γεγονότων και χρήση αθέμιτων μεθόδων. Πόσο άρτια, άραγε, κατάφερε η Κινέζα ηθοποιός να ενσαρκώσει την κεντρική ηρωίδα – όσο καλά κι αν είχε μελετήσει το σενάριο- στην υπερπαραγωγή: «Οι αναμνήσεις μια Γκέισας»; Ας θυμηθούμε εδώ τις έντονες αντιδράσεις των Ιαπώνων για την επιλογή της πρωταγωνίστριας.Είναι γεγονός ότι οι παραποιήσεις στην ταινία «300» είναι πλείστες και σε όλα τα επίπεδα –η κινηματογραφική υπερβολή στο μεγαλείο της- καθώς το σενάριο βασίζεται στη μεταφορά του κόμικ κι όχι σε ιστοριογραφία. Δειγματοληπτικά, η τερατόμορφη έκφραση του Εφιάλτη και η απόρριψη του ως πολεμιστή από τον Λεωνίδα, η έλλειψη αναφοράς στους 700 Θεσπιείς, η ερωτική πρόκληση της βασίλισσας – η Γοργώ ήταν υπόδειγμα σπαρτιατικού ήθους- η νεαρή μάντισσα και οι γέροι λάγνοι έφοροι, η εμφάνιση των υπέροχων πολεμιστών Αθανάτων με μάσκες, Περσικά ζώα -τέρατα, ο διάλογος του Λεωνίδα με τον Ξέρξη είναι στοιχεία σουρεαλισμού κι όχι απλώς κινηματογραφικά ευφυολογήματα. Άλλοι, πάλι, ομιλούν για οργανωμένο σχέδιο κατά της Ελλάδας, εύλογος συλλογισμός στα χρόνια του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού και της μαζικής προπαγάνδας. Αυτή είναι άλλωστε η ιστορία, η οποία επαναλαμβάνεται, πάντοτε, σύμφωνα με τον μεγάλο ιστορικό Θουκιδίδη. Πού είναι όμως οι άμυνες μας, που είναι το ελληνικό σθένος;Ακόμη κι ο πιο άδικος και προκατειλημμένος κριτής θα συμφωνούσε ότι η ταινία «300» στο σύνολο της, είναι μια τεράστια ευκαιρία για όλη την ανθρωπότητα να βαφτιστεί στο πνευματικό μεγαλείο των προγόνων μας, στην θρυλική εποποία της φιλοπατρίας, της φιλοτιμίας, του σθένους και της αυταπάρνησης. Στο διαδίκτυο, οι επισκέπτες σχετικών ιστοσελίδων συνεχώς αυξάνονται, καθώς προσπαθούν να κατεβάσουν το οπτικο ακουστικό υλικό ή να διαβάσουν σχετικά στοιχεία. Είναι εκπληκτικό που μια παραγωγή του Hollywood υμνεί τόσο μια χώρα, την Ελλάδα μας, παρόλο που είναι πολύ διαφορετική στον πολιτισμό, την ιστορία, τα ιδεώδη και την γενικότερη κουλτούρα της Αμερικής.Παρόλη όμως την καλή θέληση, γνώμονας δεν παύει να είναι το εμπορικό κέρδος και η επιτυχία της μαζικής ικανοποίησης. Αντί να γκρινιάζουμε, γιατί δεν επιχειρούμε, επιτέλους, να δημιουργήσουμε κάτι οι ίδιοι, σε μικρότερη κλίμακα με μεγαλύτερη όμως ποιότητα; Η να συνεισφέρουμε κάποτε στη συμβουλευτική καθοδήγηση παραγωγής παρεμφερών ταινιών. Άλλωστε η αρχαία ελληνική ιστορία βρίθει αναφορών που, εν δυνάμει, προσφέρονται ως θέμα μελλοντικών υπερπαραγωγών όπως η Σαλαμίνα και οι Πλαταιές. Να σημειωθεί εδώ ότι αρνηθήκαμε τη συμβολή μας στην ταινία «Αλέξανδρος». Γιατί άραγε;Ο Ξέρξης (Αχάσβερος ή Ασσουήρος) μετά από 7 χρόνια συστηματικών προπαρασκευών και παρά τις σοφές αποτρεπτικές συμβουλές του θείου του Αρταβάνου εκστρατεύει κατά των Ελλήνων. Η ύβρις και η αλαζονεία του, που περιγράφονται απαράμιλλα στο έργο του Αισχύλου «Πέρσαι» τον οδηγούν τον Αύγουστο του 480 π.χ στη στενωπό των Θερμοπυλών. Όπως είχε διαβεβαιώσει τον Ξέρξη ο Δημάρατος (καθηρημένος βασιλεύς της Σπάρτης), παρά το υπέρογκο μέγεθος της Περσικής στρατιάς, οι Σπαρτιάτες πολέμησαν «με νύχια και με δόντια» μέχρι θανάτου. Ο Μάντης Μεγιστίας – αν και γνώριζε εκ των προτέρων την έκβαση της μάχης – ενώ μπορούσε να φύγει, προτίμησε να μείνει, γιατί φοβήθηκε ότι αν έφευγε θα έχανε την ευκαιρία να πεθάνει ένδοξα στο πλευρό τέτοιων γενναίων ανδρών. Ο Λεωνίδας απλός στρατιώτης, ανάμεσα στους 300 επίλεκτους οπλίτες της Σπάρτης, ορθώνει ανάστημα και πολεμάει ως λέοντας. «Μολών Λαβέ», η ιαχή του σχίζει τον αέρα. Δεν τον σεβάστηκαν οι Πέρσες ούτε νεκρό εξαιτίας της τεράστιας καταστροφής που τους προξένησε. Ο Ξέρξης διέταξε να τον αποκεφαλίσουν και να τον ανασταυρώσουν. Το πνεύμα του γίνεται χορός για τις Σουλιώτισσες που πέφτουν η μία μετά την άλλη στο Ζάλογγο, παρηγοριά για τον Αθανάσιο Διάκο. Ψάλεται στην Αγία Λαύρα: «Απ΄τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά, και σαν πάλι ανδρειωμένη, Χαίρε ω χαίρε ελευθεριά». Γίνεται κραυγή «Αέρα» στον Ελληνοιταλικό πόλεμο για τα «παιδιά, της Ελλάδος παιδιά».Δεν μας φταίει λοιπόν το Hollywood, ούτε κανενός είδους προπαγάνδα. Μας φταίει η πολυθρόνα όπου αράξαμε, φταίει η άγνοιά μας, η ραστώνη, οι εύκολες λύσεις, που αναζητούμε. Εμείς βέβαια γράφουμε την ένδοξη ιστορία μας στο Fame Story, γιατί η «Ελλάδα έχει Ταλέντο» και οι κινηματογραφικές επιτυχίες μας επικεντρώνονται στην επανάληψη της παραγωγής «Λούφα και Παραλλαγή» και σε αντιγραφές ξένων επιτυχιών. Προβάλλουμε τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας με 3 λέξεις στη Eurovision (Γεια σου Μαρία), αναδεικνυόμαστε με διακανονισμούς και συμφωνίες –όχι σε FORUM Παγκόσμιου Πολιτισμού- αλλά στο Deals. Αντί για Σπάρτη ακούμε πάρτη (μου) ή πάρτυ, ή και να ακούμε σωστά, εκεί τρέχουμε. Οι στίχοι του ποιητή Σιμωνίδη: «Ω ξειν’ αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι» επιτάφιος όλων των πολεμιστών που έπεσαν στις Θερμοπύλες είναι ψιλά γράμματα, γιατί εμείς μια χαρά επιβιώνουμε στο «Survivor». Καλά που υπάρχουν και οι ξένοι συγγραφείς και καλλιτέχνες να υμνούν ποιοι ήταν κάποτε οι Έλληνες, γιατί η ιστορία θεωρείται πλέον ανιαρό μάθημα. Τουλάχιστον, ας είμαστε πολύ προσεκτικοί την επόμενη φορά που θα ακούσουμε τη ρήση: «Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρις», να καταλάβουμε ότι λέει «πάτρις» κι όχι πάρτης (μου) ή parties.Βασίζουμε τις ελπίδες μας στους ανθρώπους του πνεύματος – οι οποίοι μοιραία- έχουν μπει στο περιθώριο. Βασίζουμε τις ελπίδες μας στην Ελληνική νεολαία, τη γεμάτη χαρίσματα, με έλλειψη όμως σαφούς προσανατολισμού – βασίζουμε τις ελπίδες μας στους πολιτισμένους ανθρώπους όλου του κόσμου της «ημετέρας παιδεύσεως». Ας δραστηριοποιηθούμε όλοι μας και ας προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τους «Εφιάλτες» και να τους απομονώσουμε.Τότε δεν θα μας φταίνε οι ανακρίβειες του Hollywood, γιατί θα είμαστε εμείς οι «αστέρες», οι παγκόσμιοι πρωταγωνιστές.
