“Η σημασία της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα”. Γράφει η Ιωάννα Μάστορα, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Παν/μίου Αθηνών, Συγγραφέας, Ερευνήτρια
Ιωάννα Μάστορα
Tα γλυπτά του Παρθενώνα δεν αποτελούν ένα μεμονωμένο έργο τέχνης που μπορεί να εκτεθεί σε ένα οποιαδήποτε μουσείο. Είναι τμήματα ενός συνόλου, είναι μέλη μιας οικογένειας και μέρος μιας ιστορίας. Tα ποιήματα που έχουν γραφεί από τον φιλέλληνα Λόρδο Byron, τον Άγγλο ρομαντικό ποιητή John Keats, τον Ιρλανδό επαναστάτη Roger Casement, τον Κωστή Παλαμά και άλλους διάσημους ποιητές, συγκινούν κάθε πολιτισμένο άνθρωπο της γης.
Όπως χαρακτηριστικά έγραφε ο Βρετανός περιηγητής Edward Dodwell που το 1801 παρατηρούσε τις τραγικές στιγμές:
“Στρέφαμε με αποτροπιασμό το πρόσωπό μας, να μη δούμε αυτές τις βέβηλες πράξεις που κατέστρεφαν ό,τι παρήγγειλε η υψηλή διάνοια του Περικλή και ό,τι εκτέλεσε η μεγαλοφυϊα του Φειδία.” Άγγιξα τους λίθους από όπου πριονίστηκαν οι ανάγλυφες πλάκες της Ζωφόρου και όταν από κει ψηλά έπεφτε το βλέμμα μου στο δάπεδο του Παρθενώνα, έφερνα στο μυαλό μου τα λόγια ενός άλλου περιηγητή, του διάσημου νεοκλασσικού αρχιτέκτονα Robert Smerch, ο οποίος έγραψε: “ενοχλήθηκα ιδιαίτερα όταν έβλεπα τους εργάτες του Elgin να μετακινούν με λοστούς τα μάρμαρα των τοίχων για να αφαιρέσουν ανάγλυφες πλάκες της Ζωφόρου. Οι πέτρες που έπεφταν στα μάρμαρα του ναού τράνταζαν όλο το έδαφος με έναν βαθύ κενό ήχο που έμοιαζε σαν σπασμωδικό μουγκρητό του πνεύματος του ναού”.
Από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έως και σήμερα έχουν εκδηλωθεί πολλές διαμαρτυρίες και καταγγελίες για την πλημμελή φύλαξη των γλυπτών στο βρετανικό μουσείο. Οι ξένοι επισκέπτες της χώρας μας, θα ενημερώνονται για το θέμα της αρπαγής των γλυπτών και θα μεταφέρουν στις χώρες τους το μήνυμα ότι οι Έλληνες που στερήθηκαν για διακόσια χρόνια το πιο σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, ζητούν από όλον τον πολιτισμένο κόσμο να συμβάλλει στην επιστροφή των γλυπτών στη χώρα και στον λαό που τα δημιούργησε.
Η επιστροφή των γλυπτών αποτελεί απαίτηση όλου του πολιτισμένου κόσμου και της πλειοψηφίας των Βρετανών που συνηγορούν για το δίκαιο ελληνικό αίτημα. Η μεγάλη Βρετανία πρέπει να κατανοήσει ότι τα γλυπτά δεν της ανήκουν, διότι είναι μια τρίτη χώρα και δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι πρόκειται για λάφυρα πολέμου. Όσο για το επιχείρημα που προβάλλεται ότι η επιστροφή των γλυπτών θα γίνει η αφορμή να αδειάσουν τα μουσεία της Ευρώπης δεν ευσταθεί διότι αυτό που απασχολεί όλον τον πολιτισμένο κόσμο δεν είναι το τι εκθέτει το βρετανικό μουσείο, αλλά να αποκατασταθεί η αδικία εις βάρος της χώρας μας.
Το πλούσιο αρχείο του Ωραιοκαστρίτη Ευάγγελου Φυλακτού, από το οποίο το παρόν άρθρο αντλεί τα στοιχεία του, περιλαμβάνει όλες τις αντιδράσεις που υπήρξαν από τις λεηλασίες του Λόρδου Έλγιν και τις προτάσεις, που έχουν γίνει ως σήμερα για την επιστροφή των γλυπτών από τα επίσημα ιστορικά πρόσωπα από το 1801 έως το 1946. Ο Ευάγγελος Φυλακτός μισό και πλέον αιώνα μελετά κι έρευνα άοκνα τα μνημεία του ιερού βράχου της Ακρόπολης. Συμμετείχε ενεργά στην αναστήλωση σημαντικών μνημείων της Ελλάδας και στην αναστήλωση του Παρθενώνα. Αρχές του 2016, με δική του πρωτοβουλία συστήθηκε η “Ελληνική επιτροπή για την επιστροφή των γλυπτών της Ακρόπολης”. Η Eπιτροπή έχει ως θεμέλιο τον εθελοντισμό και την ανιδιοτελή προσφορά. Οι σκοποί είναι πολιτιστικοί με κύριο στόχο να συμβάλλει στην επιστροφή των γλυπτών της Ακρόπολης με κάθε τρόπο, ιδιαίτερα δε να αναδείξει την ιστορία του βράχου της Ακρόπολης, την κατασκευή, την αρχιτεκτονική και τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, αλλά και να στηλιτεύσει τις λεηλασίες των μνημείων από τον λόρδο Elgin.
