“Βιοηθική κι αισθητική στην επιστήμη της κίνησης”. Γράφει η Δρ. Ιωάννα Μάστορα
Η επιστημονική έρευνα εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Σε ποια όμως
κατεύθυνση; Είναι ανθρωποκεντρική; Τα αποτελέσματά της αξιοποιούνται επ’
αγαθώ της κοινωνίας και του πολιτισμού; Σε αυτό ακριβώς το σημείο, η
φιλοσοφική θεώρηση και αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων είναι
επιβεβλημένη και εκ των ουκ άνευ απαραίτητη. Σύμφωνα με τον Ludwig
Witgenstein, αντικείμενο της φιλοσοφίας είναι η λογική διασάφηση των σκέψεων,
δεν είναι θεωρία, αλλά δραστηριότητα….Πέρα από οποιεσδήποτε διαφορές
απόψεων και χαρακτηρισμούς, η φιλοσοφία προσφέρεται για τη διερεύνηση των
νοημάτων που προσφέρουν οι έννοιες, οι κατηγορίες.
Οι φιλόσοφοι σκοπεύουν να διαφωτίσουν αξιολογήσεις που αφορούν έννοιες
όπως αλήθεια, ωραίο, αγαθό, δικαιοσύνη ανακαλύπτοντας τα κριτήρια και τις
νόρμες στην αξιολογική διαδικασία.
Η σπουδή της επιστήμης της κίνησης εξετάζεται από φιλοσοφική, φυσιολογική,
μηχανική και κοινωνική άποψη. Σήμερα, η πλειονότητα των αθλητικών
προγραμμάτων ασχολείται με την κατασκευή του ανθρώπινου σώματος και το
μηχανισμό κίνησής του σύμφωνα με τους παγκόσμιους φυσικούς νόμους που
αφορούν την κίνηση. Πολλά από τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν έρευνες
για τις νευρομυϊκές τάσεις, για τις εφαρμογές των φυσικών νόμων στην
ανθρώπινη κίνηση, τη βιομηχανική και την ανατομία της κίνησης.
Από φιλοσοφικής απόψεως, το κέντρο της ανθρώπινης κίνησης είναι η
ανθρώπινη οντολογική αρμονία. Η ανθρώπινη κίνηση μπορεί να υποταχθεί σε
μια ξένη τελολογία, να παραμορφωθεί, αλλά ποτέ χωρίς βίαιη επέμβαση και
χωρίς έξωθεν διάσπαση και ανατροπή της αρμονικής διαδικασίας.
Στις μέρες μας παρατηρούνται φαινόμενα βίας κι επιθετικότητας, γιγαντισμού και
κατανάλωσης ακόμη και στον νεανικό αθλητισμό. Το αθλητικό φαινόμενο
απομακρύνεται από την ουσία και την ταυτότητά του, ο άθλος γίνεται αθλιότητα
και το αθλητικό γεγονός το αστραφτερό περίβλημα ενός σάπιου μήλου.
Ερωτήματα αναδύονται για τον πολιτισμό του σώματος.
Έχω σώμα σημαίνει ότι αντιλαμβάνομαι το σώμα μου έσωθεν και έξωθεν ως ένα
ενδοχρονικό και ενδοχωρικό όριο της οντικής μου ύπαρξης, ως έναν τρόπο του
«παρείναι» και λαμβάνω διά του σώματός μου μέρος στην κοσμική αρμονία του
σύμπαντος. Το αθλητικό σώμα αποδεικνύει ησυχία και κίνηση, καταπόνηση και
παιδεία.
Στην επίτευξη της αθλητικής επίδοσης, του υπερθεάματος, ή της πολιτικής
σκοπιμότητας με χρησιμοθηρικά και ωφελιμιστικά κίνητρα, παραβιάζεται η φύση
και η βιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Η φαρμακοδιέγερση, η
βιοτεχνολογία, η μοντέρνα γενετική και η χημεία, τα εργαστηριακά πειράματα
απασχολούν σε καθημερινή βάση τους ειδικούς επιστήμονες. Ηθικά προβλήματα
τίθενται επί τάπητος, όπως αν και πότε παραβιάζεται η βούληση του ανθρώπινου
προσώπου, οι βιολειτουργίες του; Η ηθική του αθλητισμού και η δεοντολογία του
«ευ αγωνίζεσθαι»; Η αισθητική με τη δημιουργία αντιαισθητικών σωμάτων στο
βωμό του υπερ-αθλητή βεντέτα. Πόσο μπορεί να απομακρυνθεί το αθλητικό
φαινόμενο από την αρχική του ουσία και τις ρίζες του στον αρχαίο ελληνικό
κόσμο;
Είναι ο σύγχρονος αθλητισμός πλατωνική ανάμνηση ή παραίσθηση τύπου
matrix; Η Ηθική, η αισθητική και η αθλητική ανθρωπολογία καλούνται να
επιλύσουν τα σύγχρονα διλήμματα του αθλητικού φαινομένου και να δώσουν
σαφείς απαντήσεις για τη μόρφωση και την αγωγή, την αθλητική παιδεία και
καλλιέργεια των νέων ανθρώπων και να ερευνήσουν αξιολογικά καίρια
ανθρωπολογικά ερωτήματα της επιστήμης της κίνησης για να μην διαστρεβλωθεί
το αθλητικό φαινόμενο, περιοριστεί η ελευθερία του και χάσει την ανθρωπολογική και κοινωνική του ταυτότητα.
