Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Υπάρχει σήμερα διαδεδομένη η αντίληψη πως η μουσική, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να επηρεάσει τόσο τον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου όσο και τις διανοητικές του λειτουργίες. Αυτή η άποψη έχει αποδειχθεί μέσω μακροχρόνιων μελετών που έχουν γίνει από πολλούς ερευνητές.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στα συναισθήματα τα οποία μπορεί να προκαλέσει η μουσική, θα έλεγε κανείς ότι εκτείνονται σε μια ευρεία κλίμακα, ξεκινώντας από τα αρνητικά (λύπη, θυμός) και φτάνοντας μέχρι τα θετικά (χαρά, τρυφερότητα).
Σύμφωνα με έρευνες, ο τρόπος με τον οποίον θα επηρεαστεί κάποιος συναισθηματικά από τη μουσική, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Αυτοί είναι η προσωπικότητά του, τα βιώματα, η ψυχική του διάθεση, η εμπειρία του με τη μουσική, η μόρφωση, το κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και δρα και από το ίδιο το μουσικό έργο.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, πως η μουσική μπορεί να αξιοποιηθεί, για να ελεγχθούν τα συναισθήματα του ανθρώπου και να βελτιωθεί η διάθεσή του. Έτσι, για παράδειγμα, είναι δυνατό να βοηθήσει ανθρώπους με άγχος, με κατάθλιψη ή και με νόσους ‒ ακόμη και ανίατες. Η θεραπευτική δύναμη της μουσικής (μουσικοθεραπεία) λειτουργεί καταπραϋντικά στον ψυχικό πόνο, ηρεμώντας την ψυχή και μεταδίδοντας θετικά σήματα σε αυτήν. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες, η μουσική θεωρείται ότι ενεργεί και σε βιοχημικό επίπεδο, όπως στη μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης και καθίσταται έτσι ικανή να ηρεμήσει τον οργανισμό.
Επιπρόσθετα, πρέπει να επισημανθεί η συνεισφορά της μουσικής και στις διανοητικές λειτουργίες του ανθρώπου. Και πάλι σύμφωνα με μελέτες, η κατανόηση, η ακρόαση, η δημιουργία και η εκτέλεση μουσικής, απαιτούν εφαρμογή σύνθετων πνευματικών λειτουργιών. Η μουσική γλώσσα είναι μια συμβολική οδός επικοινωνίας, η αποκωδικοποίηση της οποίας ασκεί τις γνωστικές λειτουργίες και αναπτύσσει τον εγκέφαλο σχετικά με την προσοχή και τη συγκέντρωση σε ό,τι σχετίζεται με τη μάθηση αλλά και τις καθημερινές δραστηριότητες.
Είναι αποδεδειγμένο πως πολλές διαδικασίες που πραγματοποιούνται στο περιβάλλον γίνονται χωρίς τη συνειδητή επίγνωση των ανθρώπων. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ακούει μουσική ή όταν μιλά, επεξεργάζεται έναν όγκο πληροφοριών και μάλιστα γρήγορα, χωρίς να το σκέφτεται. Δηλαδή, μέσω της έκθεσης σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα, αποκτάται η γνώση αυτοματοποιημένα. Για παράδειγμα, η μουσική και η ομιλία έχουν παρόμοια συστήματα επεξεργασίας και συνεπώς η μουσική εμπειρία μπορεί να επηρεάσει λειτουργίες που σχετίζονται με την αντίληψη ή την ακουστική μνήμη.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως τόσο παιδιά όσο και μεγαλύτερα άτομα παρακολουθώντας μαθήματα πιάνου ή μουσικής παρουσίασαν βελτίωση σε τεστ νοημοσύνης. Ιδιαίτερα, βοηθάει όχι απλώς η «παθητική» ακρόαση, αλλά η πιο συστηματική εκμάθηση, αφού έτσι βελτιώνεται η συγκέντρωση, η μελέτη και η απομνημόνευση. Κι αυτό διότι η μουσική μπορεί να ενοποιήσει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου για καλύτερη μάθηση και να αυξήσει τον δείκτη νοημοσύνης κατά 9 μονάδες.
Αξιοσημείωτα είναι και τα άκρως ευεργετικά αποτελέσματα της ακρόασης ορισμένων ειδών μουσικής με σημαντικότερες τις συνθέσεις του Μότσαρτ.
Συμπερασματικά, θα μπορούσε να ειπωθεί πως η ενασχόληση με τη μουσική μπορεί να ωφελήσει τον άνθρωπο τόσο συναισθηματικά όσο και διανοητικά και να δημιουργήσει ένα ψυχικά, συναισθηματικά και πνευματικά ολοκληρωμένο άτομο.
Μαρία Μιχαλοπούλου
Καθηγήτρια Πιάνου – Μουσικοπαιδαγωγός – Συγγραφέας βιβλίων Μουσικής
